Thừa kế di sản do cha mẹ để lại luôn là vấn đề phát sinh nhiều tranh chấp. Một số người trước khi chết đã kịp lập di chúc thể hiện ý nguyện của mình về việc giao lại số tài sản đã tạo lập, có thể là nhà đất hoặc tiền vàng. Nhưng cũng có một số người không lập di chúc mà mặc nhiên cho rằng người con nào đang ở cùng và phụng dưỡng cha mẹ thì sẽ được hưởng. Thực tế không đơn giản như vậy, ngày nay có rất nhiều trường hợp tranh chấp di sản thừa kế diễn ra bao gồm cả trường hợp có di chúc và không có di chúc.
Trường hợp tranh chấp di sản mà chúng tôi đã tư vấn cho khách hàng cũng phát sinh tranh chấp mặc dù trước khi chết, cha mẹ đã lập di chúc xác định những người được thừa kế di sản. Vụ việc có nội dung như sau: cha mẹ có tất cả 11 người con, trước khi chết cha mẹ có lập di chúc để lại di sản là một căn nhà cho 05 người con trong số 11 người con. Người mẹ chết trước người cha 01 năm, sau khi cha mẹ chết những người có tên trong di chúc tiến hành thủ tục khai nhận di sản thừa kế. Tuy nhiên, cơ quan công chứng yêu cầu 06 người con không có tên trong di chúc phải làm văn bản từ chối nhận di sản và họ rất hoang mang không biết yêu cầu như vậy có đúng hay không vì những người này không được để lại di sản thì tại sao phải từ chối di sản. Để giải đáp thắc mắc trong tình huống trên, chúng tôi xin nêu ý kiến pháp lý của mình trên cơ sở quy định của pháp luật hiện hành về thừa kế theo di chúc như sau:
Căn cứ vào Điều 644 BLDS 2015 quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc bao gồm: cha, mẹ, vợ, chồng; con chưa thành niên; con đã thành niên mà không có khả năng lao động. Do đó, mặc dù người mẹ chỉ lập di chúc cho 05 người con nhưng người chồng vẫn được hưởng 2/3 một suất theo quy định của pháp luật. Khi người chồng chết thì phần mà người chồng được hưởng từ vợ là di sản thừa kế không có di chúc.
Căn cứ vào quy định tại điểm a, Khoản 1 Điều 650, 651 BLDS 2015, thì phần di sản không có di chúc sẽ được chia theo quy định của pháp luật. Những người được thừa kế theo quy định của pháp luật thuộc hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Do đó, cả 11 người con đều thuộc hàng thừa kế thứ nhất đối với phần di sản mà người chồng thừa kế từ vợ. Vì vậy, để thực hiện thủ tục thừa kế, 06 người con không có tên trong di chúc phải từ chối nhận phần di sản do người cha để lại theo quy định của pháp luật.
