Trong thực tế còn nhiều trường hợp vợ chồng sống với nhau, có con chung và có tài sản chung nhưng chưa đăng ký kết hôn, sau khi sống với nhau được một thời gian rồi mới làm thủ tục đăng ký kết hôn. Vậy trường hợp có một bên đơn phương ly hôn hoặc cả hai bên đồng thuận yêu cầu tòa giải quyết ly hôn thì tài sản tạo lập trong thời gian chưa đăng ký kết hôn có được xác định là tài sản chung của vợ chồng hay không và được chia như thế nào. Trong phạm vi bài viết nay, chúng tôi phân tích các quy định của pháp luật hiện hành về trường hợp trên như sau:
Căn cứ vào Điều 14, 15 Luật Hôn nhân gia đình 2014 quy định “Nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng; Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Việc giải quyết quan hệ tài sản phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập”. Như vậy, theo quy định trên tài sản hình thành trong thời gian vợ chồng chung sống không đăng ký kết hôn thì không được xác định là tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân. Việc giải quyết tài sản do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được tòa án giải quyết theo quy định của BLDS, tức các bên phải có bằng chứng chứng minh cho yêu cầu của mình.
Tuy nhiên, hiện nay quan điểm của một số tòa án vẫn công nhận tài sản tạo lập trong thời gian chưa đăng ký kết hôn là tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân vì các bên có hôn nhân thực tế và được phân chia theo quy định của Luật hôn nhân gia đình, nhưng cũng có một số tòa án không công nhận là tài sản chung và được chia theo quy định của BLDS. Chúng tôi thiết nghĩ, cần có một án lệ đối với tình huống trên nhằm đảm bảo sự thống nhất trong đường lối xét xử khi giải quyết ly hôn.
